Het is schering en inslag, niet alleen op onze spelavonden worden smartphones met bijhorende apps vlot tevoorschijn getoverd, ook op beurzen zie je spelliefhebbers en schattenjagers met de smartphone in de hand rondlopen. Vroeger zat iedereen het liefst met zijn neus tussen de spellen, nu zitten ze blijkbaar nog liever met hun neus op het scherm van hun telefoon. Nu ja, de nieuwe generatie zeker?

De allereerste website waar een speler aan denkt, een website waar iedereen heel vroeg al op terecht komt tijdens een zoektocht naar informatie, is de geek, BGG of voluit Boardgamegeek. Het aantal idealisten dat heeft geprobeerd BGG een beetje uit te leggen om zo nieuwelingen wat wegwijs te maken, is ondertussen al niet meer te tellen. Boardgamegeek is dan ook geprogrammeerd als een Vlaamse koterij, een typische Basic-spaghetti (voor de programmeurs onder ons): een stukje hier, een stukje daar, waar niemand nog zijn weg in vindt. Ze zijn alles dan ook aan het herprogrammeren en herstructureren, maar dat doen ze al sinds ik mij er registreerde en dat is toch alweer ettelijke jaren geleden.

Neen, ik ga BGG dus niet uitleggen, dat moet je maar gaandeweg uitzoeken en uitvinden: rondkijken en surfen, klikken en doorklikken… en altijd kritisch blijven. Wel wil ik even de meest gebruikte, de handigste en de leukste functies overlopen.

De eerste is vast wel de rangschikking van spellen. Een spel dat nummer 1 staat op Boardgamegeek scoort en verkoopt en zal dat nog jaren doen. Puerto Rico stond jaren op één, moest een korte tijd zijn plaats afstaan aan Agricola en werd toen definitief van de troon gestoten door Twilight Struggle. Momenteel zijn deze oudjes (Puerto Rico 2002, Twilight Struggle 2005 en Agricola 2007) alweer naar de aardige subtop afgedaald. De Top 4 bestaat uit zeer recente spellen: Gloomhaven (2017), Pandemic Legacy Season 1 (2015), Through the Ages: A New Story of Civilization (2015) en Terraforming Mars (2016). Ja, dat is piepjong, want een spel moet natuurlijk voldoende hoge scores halen om tot boven te borrelen. De stand op Boardgamegeek reflecteert dus helaas allang niet meer “het beste spel”, maar wel “het meest populaire spel” en dat vergeet menig spelliefhebber wel eens. Een hoge plaats, een hoge score op de geek garandeert geen goed spel, zeker geen spel dat jij per se leuk zult vinden, wel een populair spel dat veel spelers leuk vinden. En veel, dat is niet iedereen, dus ook niet noodzakelijk jij. De waardeloze sectie “fans also like” mag je dus helemaal negeren.

De rangschikking, die mag je dus aan je laars lappen, of niet, dat is zoals je wilt. Wel kan je doorklikken naar de informatie van dat spel: zo kan je de gebruikte mechanismen snel ontdekken. Handig als je soortgelijke spellen of mechanismen wilt leren kennen, ook handig als je de mechanismen van naderbij wilt bekijken. Want nee, “worker placement” is niet zomaar “meeples op het bord zetten”, dat ligt iets subtieler. Maar goed, ik wijk weer af. Nuttige informatie dus: foto’s van het spel (in verschillende categorieën), wat informatie en natuurlijk massa’s recensies, een gigantisch uitgebreid forum (handig voor regelvragen) en een plaats waar je allemaal bestanden, geüpload door uitgevers en fans, terugvindt, zoals regelvertalingen, spelershulpen, varianten, fanuitbreidingen en wat nog allemaal.

Voor de koopjesjagers, schattenjagers of ridders op zoek naar hun heilige graal zijn vooral de GeekTrade en GeekMarket heel handig. GeekMarket is een hele afdeling van BGG waar alle leden hun spellen te koop kunnen zetten. Door het internationale karakter vind je zo vast wel dat ene unieke exemplaar… aan de andere kant van de wereld… voor een klein fortuin. Maar goed, je vindt het en dat is wel belangrijk. De prijs, nu ja, dat is een vraagprijs. Het spel zelf is slechts waard wat de zot eraan geeft. Die prijs kan je trouwens volgen bij price history. Handig dus als er nog eens iemand hard roept “het staat $300 op Boardgamegeek“, want dan kan jij terugroepen “de gemiddelde verkoopprijs is toch maar $75”. Afbieden wordt een pak fijner. Weet wel dat BGG een kleine commissie vraagt voor de GeekMarket, al kan ik niet zeggen hoe hard ze daar achter zitten. GeekTrade is iets lastiger: de meesten weten wel dat ze een spel for trade kunnen zetten om aan te geven dat ze het van de hand willen doen. De tegenhanger van for trade is want in trade, want zo kan BGG users gaan matchen: jij wilt een spel, de andere wilt een spel ruilen. Handig als je in een groot land woont, me dunkt, minder handig als je in België woont, want verzendkosten en invoerrechten maken van dat superkoopje algauw een financiële aderlating. Een andere trade is de mathtrade, maar dat hou ik voor een volgend stukje (herinner me er gerust eens aan).

Maar waar velen Boardgamegeek echt voor gebruiken, en dat is wellicht de handigste functie, is het bijhouden van je persoonlijke collectie: met owned en previously owned, wishlist en tradelist. Je kan een persoonlijke score geven, je kan commentaren geven, je kan je versie aanduiden, hoeveel je betaald hebt en ga zo maar door. Een grote databank van je collectie dus, als je dat nodig acht (ik wel, want ik kan echt niet meer onthouden wat ik wel en niet heb). Per spel kan je ook nog je spelletjes bijhouden, een groot logboek dus. Ik hou gewoon bij welk spel ik wanneer speel. Met wie, welke score, waar en zelfs met welke kleur, dat interesseert me dan weer geen moer. Maar dat is hoe ver je daar zelf in wilt gaan, natuurlijk. Van je collectie en van je spelletjes kan je dan statistiekjes bekijken, maar daar heb ik het al over gehad.

Minder gekend op de geek zijn de guilds. Een guild is zoals een Facebookgroep, je kan je aansluiten, dan zit je fijn in een guild. Spellenclub Mechelen heeft een guild, die heb ik op een blauwe maandag eens gemaakt. Nuttig? Bwa, dat weet ik niet. Veel leven is er niet in die brouwerij. Moet dat, neen, dat komt of dat komt niet, we gaan die dingen niet forceren. Wel zou ik willen wijzen op de beste mogelijkheid van de hele guild: “Collections: browse“. Je kan al raden wat dat doet: het geeft een overzicht van de gehele “clubcollectie”, het is te zeggen, je krijgt een overzicht van alle spellen van de aangesloten leden met het aantal leden die het spel hebben. Handig als je eens een spel wilt spelen, maar het niet wilt kopen of niemand kent die het heeft. Heel leuk vind ik dat, maar de kracht van die tool staat of valt met het aantal aangesloten leden. Heb je een BGG-account, hou je je collectie online bij, waarom zou je je dan niet aansluiten? Toch?

Boardgamegeek heeft ook een app. Die doet zowat hetzelfde, maar is in eerste instantie ontwikkeld om je plays bij te houden: een logboek dus, maar eentje met doorklikfunctie, zodat je ook alle informatie en fora binnen hand-(of is het klik-)bereik hebt.

Boardgamegeek heeft enkele tegenhangers. Trictrac is er zo eentje, het Franse broertje. Tijdens mijn jaren in Parijs heb ik daar aardig wat tijd op gesleten. Ik kan je er alleen maar voor waarschuwen. Het is een zwaar chauvinistische site die als missie heeft het Franse spel op te hemelen en al de rest af te kraken. Eenieder die meer dan een half woord kritiek durft uiten over een Frans spelontwerper wordt virtueel gestenigd. Tenzij je euforisch wordt van de taal van Voltaire of een bizar soort masochist, blijf je er best weg.

Bordspelmania bestaat ook. Ik gebruik het enkel en alleen als forum, maar het is ook een spellenwebsite en -databank die alle spellen waarvan nederlandstalige spelregels beschikbaar zijn, oplijst. Een nobel doel, maar volgens mij raakt het amper van de grond. Net daarom beperk ik me tot het forum.

Wil je echt al het Nederlandse en Vlaamse spellennieuws volgen, dan kijk je best naar bordspeler.nl, zowel een website als een Twitterkanaal. Erwin Broens levert al sinds mensenheugenis fantastisch werk. Hij zou er weldra mee stoppen, ik hoop dat hij die beslissing nog heel lang uitstelt. Degelijke informatie, zonder sensatiezucht, daar hou ik wel van.

Ik heb het al aangehaald (en het was eigenlijk het idee achter dit stukje), Boardgamegeek heeft ook een app, maar er zijn in spellenland ontelbare apps, dat de handigste toch even op een rijtje gezet mogen worden. Tja, handigste, smaken verschillen natuurlijk. Dus toch maar even over dat idee: op spelavonden horen we wel eens “hey, welke app is dat?” of “wat geef jij in op je telefoon?” Die vragen willen we hier even beantwoorden. Niet omdat iedereen zijn plays moet loggen, niet omdat iedereen een startspeler-app moet hebben, neen, maar we willen wel even vertellen wat er allemaal is.

Eigenlijk zou ik moeten beginnen met wat ik niet wil doen. Ik wil niet alle bordspellen die online te spelen zijn, opsommen. Ook niet alle spellen waar een app van bestaat. Zowat alle grote uitgevers zijn immers op de digitale apptrein gesprongen. De meeste bordspellen vind ik trouwens onspeelbaar op een smartphone, op een tablet ligt dat wellicht anders, maar ook daar ben ik geen fan van. Maar praat er gerust over op Facebook of op een spelavond, geen reden om het niet te doen.
Ik wil ook niet uitweiden over spellen met een app. Veel spellen met een timer hebben er eentje: Unlock! en FUSE schieten meteen door mijn hoofd. Je kent er vast nog andere, maar ook daar ga ik niet verder op in.

Wel wil ik eens opsommen welke apps een spel of een spelavond leuker of aangenamer maken. Laat me daarbij beginnen met de lijstjes en statistiekjes uit mijn vorige stukje. Ooit, toen ik nog een iPhone 4S had, had ik Board Game Stats. Een fantastische app die toen nog in de kinderschoenen stond. Ik was er meteen fan van en hij is sindsdien wellicht alleen maar verbeterd. Een aanrader, naar wat ik me er van herinner.

Mijn iPhone sneuvelde, een nieuwe vond ik te duur. iOS verdween en Android kwam… een universum waar toen nog geen Board Game Stats in bestond (ondertussen wel hoor). Ik kan er niet over oordelen, maar voor iOS was-ie wel sterk. Een andere is ScorePal, die ik sinds mijn overstap naar Android gebruik. Handig om je plays bij te houden, handig om wat statistiekjes te trekken. Beide kunnen trouwens gelinkt worden aan je Boardgamegeek-account. Of dat nuttig is, nu ja, zoals gezegd kan de BGG-app ook je plays bijhouden. Ieder zijn meug dus, doe waar je je goed bij voelt.

Bij zowat elk spel ga je op zoek naar een startspeler. Ook dat is voer voor een leuk stukje: wie het laatst in een kerk geweest is, wie het meest op een aap lijkt, wie het meest op een piraat lijkt, wie het laatst een boom geplant heeft of gewoon de jongste, de oudste, de grootste, de kleinste en een zeldzame keer de eigenaar van het spel. Maar ik wijk af, later dus (herinner me daar ook maar aan). Dat het een gat in de markt was, wist Ted Alspach al in 2008 toen hij Start Player bedacht. In 2011 bracht hij ook TieBreaker uit, maar dat is voor mij minder noodzakelijk. “There is no second place,” had ik dat al gezegd?

Een startspeler zoeken, dat is echter elke keer weer nodig. Je kan hiervoor de spelregels volgen, je kan ook met ScorePal of Board Game Stats de spelers shuffelen, wat zeker werkt. Maar sinds David Chwazi op een spelavond introduceerde, raakt het wel aardig ingeburgerd. Chwazi is trouwens niet meer de enige, er zijn heel veel startspelerapps, ook apps zoals Chwazi: elke speler plaatst een vinger op het scherm en de app selecteert een startspeler. Eenvoudig en snel, meer moet dat niet zijn. Maar blijf vooral de manier gebruiken waar jij je het best bij voelt. Bij mij is dat nog steeds “de meest afwijkende”, waarbij je van alle spelerskleuren één pion, token, meeple of wat dan ook nonchalant op tafel gooit. De meest afwijkende begint. Zelfs bij twee spelers wilt dat (soms pas na een paar keer) wel lukken.

Voor wargamers als ik zijn er ook dobbelapps. Niet dat ik er enorme nood aan heb om al mijn dobbelstenen door een app te vervangen, maar heel soms is het wel praktisch. Dan is een app die veel verschillende soorten dobbelstenen aankan wel handig. Voor Memoir ’44 heb ik een tijdje Mem ’44 Dices Roller gebruikt, een app die algauw vervangen werd door iRoller, een app die dobbelstenen voor Battlelore, Commands & Colors, Memoir ’44, Catan en Formula D beschikbaar heeft (misschien nog andere), naast de gebruikelijke set D4 tot D100 natuurlijk. Al moet ik toch wel toegeven dat niets, al zeker geen app, de echte dobbelstenen kan vervangen.

Ook handig zijn de campaign trackers voor RPGs. Voor Gloomhaven gebruik ik er zo eentje, vooral omdat ik in drie verschillende campagnes speel. Dan wil je wel eens de draad kwijt raken. En gezien mijn warhoofd ook nog regelmatig alle papieren wilt kwijtspelen, is zo’n app wel handig. Er bestaat ook een Gloomhaven app voor alle scenario’s. Op je telefoon is dat waardeloos, op een tablet is dat wel weer handig, vooral omdat het scenario mondjesmaat getoond wordt, zodat je -zelfs in soloplay– geen spoilers hebt. Of dat echt nodig is, natuurlijk niet, maar het kan en dat is wat telt.

En vanzelfsprekend kan er geen post meer zijn zonder een dikke vette knipoog naar 18xx Belgium. Die spellen duren lang en tellen kan na ettelijke uren al eens wat moeilijker gaan. Ook de optimale route berekenen, wilt dan niet meer lukken. Dan snelt een app je te hulp, enkel op iOS helaas, maar Survey Party levert wel uitstekend werk. Ok, het algoritme is traag, maar dat ben jij ook na 6 uur spelen.

Voor 1830 is er Rails, een java-programmaatje, dat in een fractie van een seconde de optimale route berekent. Een 1830-simulatie met 5 spelers doe je op minder dan een uurtje. Op onze winterconventie werd 1830 gespeeld met 5, echt bord, maar ondersteund door een computermoderator. Geen gedoe met chips of aandelen, enkel nog de tegels leggen op het bord. De speeltijd werd prompt gereduceerd tot 3 uur (i.p.v. de gebruikelijke 6). Daar mag je dus gerust een app voor gebruiken.

Gebruik dus zeker je smartphone op een spelavond, zolang het maar het spelen ten goede komt en je niet uren met je andere vrienden zit te chatten. Tijd voor een spelletje, tijd voor een babbel en soms ook tijd voor een appje.