Gisteren was het weer van dat, het grote déjà vu-gevoel. Enkele dagen terug stond er, alweer, een piekfijn exemplaar van 1830 voor een prikje te koop. Alweer een jong koppel, nog geen kindjes deze keer, maar daarin zal dra verandering komen, getuige de dikke buik van de jongedame die me liet schatten dat in dat gezinnetje Pasen dit jaar niet enkel om chocolade eieren zal draaien.
Een jong koppel dus, lief en sympathiek, dat graag spelletjes speelt, ook vaak met twee. In mijn hoofd speelde spontaan hun doorsnee avondje af: samen aan de afwas (ze gingen weldra verhuizen naar iets groters… met een vaatwasser), daarna een spelletje Berenpark of Azul en dan samen onder een dekentje Netflix kijken. Ik gun het ze van harte.
En zo heeft dit koppel, het zoveelste in rij, zich laten verleiden om 1830 te kopen. 999Games en een trein op de doos, dat kan toch niet slecht zijn? Plaats 172 op Boardgamegeek met een score van 7.9, dat kan toch niet slecht zijn? Een spel van 1986 dat nog steeds hoge toppen scheert, dat kan toch niet slecht zijn? Helaas, toch kan dat slecht zijn, of beter verwoord, niet in de smaak vallen. Bij het eerste proefspelletje, met z’n tweetjes uiteraard, hebben ze er na 3 uur moedeloos de brui aan gegeven, alles netjes in de doos gestoken en te koop gezet. Ik kan er alleen maar blij mee zijn.
Het deed me wel prompt denken aan Pieter indertijd, die ook elk nieuw spel eerst eens uitprobeerde met zijn vrouw. Pieter spendeerde aardig wat tijd in zijn zoektocht naar spellen voor 4 of 5 spelers (om de clubcollectie uit te breiden), maar toch ook goed speelbaar met 2. Je moet weten dat dat in de vroege jaren 2000 was, het moment dat grote namen als Tigris & Eufraat, El Grande, Ra, Puerto Rico en Fürsten von Florenz verschenen. Op Tigris & Eufraat na, waren deze spellen 3-5 spelers. Officieuze en officiële tweespelersvarianten kwamen pas veel later. Steengoede spellen voor 4 of 5 spelers die toch ook speelbaar waren met twee, waren eerder een rariteit. Powergrid (Hoogspanning) is er zo eentje dat weliswaar speelbaar is met twee, toch blijft het -al willen smaken grondig verschillen- toch vooral een lege doos met twee. Het is me dan ook een raadsel waarom men in de loop der jaren het spelersaantal van El Grande en Puerto Rico naar 2-5 heeft gebracht (i.p.v. 3-5).
Het toont aan dat tweespelersvarianten geen evidentie zijn, nog steeds niet trouwens, al ziet menig uitgever er wel de meerwaarde van. Ook met solovarianten loopt het zo, al is het aantal spelers dat fanatiek solo speelt wel beperkt. Ik denk dat enkel op Kickstarter zwaar wordt uitgepakt met een eenspelervariant.
Ik herinner me Pieter zo goed, ook al heb ik hem in geen jaren meer gezien, omdat we dezelfde interesse deelden: spellen voor 3, 4 of 5 met een ijzersterke tweespelersvariant. De eerste twee spellen die ik zo leerde kennen, komen ook nu nog vlot op tafel: Caylus en Goa. Ook andere spellen konden me bekoren met een vlot en stevig tweespelersspel: Torres, Carson City, Concordia, Tzolkin, Castles of Burgundy, ik leg ze vlot op tafel met z’n tweetjes als -zoals ze dat tegenwoordig noemen- expertspel. Voor familiespellen is de aandacht voor een stevige speelbaarheid en herspeelbaarheid met twee al langer gekend: Stenen tijdperk, Egizia, Einfach Genial, Ticket to Ride, zelfs Carcassonne, zijn spellen die met twee misschien een andere dynamiek hebben, maar die een aangename uitdaging blijven. Voor expertspellen, het zwaardere werk, moest je vroeger vaak kiezen: een tweespelersspel (vaak een wargame of iets abstract) of pas speelbaar vanaf drie spelers. Net daarom kreeg ik een grondige hekel van alle tweespelersvarianten. Een dummyspeler, zoals je zo vaak ziet (of is het zag), daar gruwel ik van. Alhambra was er zo eentje en die viel dan eigenlijk nog mee. De rest heb ik duidelijk uit mijn geheugen verbannen. Ook de tweespelersversie van 7 Wonders is in mijn ogen een kwelling.
De (r)evolutie in de spellenwereld, met speciale aandacht voor twee- en eenspelersvarianten (denk bijvoorbeeld aan de automa decks zoals in Scythe), kan me ten zeerste bekoren. Het is zelfs zo dat je sommige spellen niet eens met meer dan 2 wilt spelen, ook al gaat het wel. Through the Ages bijvoorbeeld, duurt zo lang dat je misschien nog wel eens met 3 aan de slag wilt, maar zelfs dan tuur je meermaals zuchtend naar de klok. Innovation is er ook zo een, al speel je daar liever met 2 omdat je dan makkelijker het overzicht bewaart. Food Chain Magnate en Castles of Burgundy schieten me spontaan te binnen, al draait het ook daar vooral om de speelduur. Verder worden sommige spellen zelfs harder met z’n tweetjes: onverbiddelijk, onvergeeflijk en zeker geen marge voor denkfouten (De Koningsburcht en Imhotep zijn er twee die ik recent nog gespeeld heb met twee spelers). Niet toevallig dus dat ook die spellen vaker op de tweedehandsmarkt opduiken, want niet voor pacifistische romantische koppeltjes (voor hen hebben ze wellicht het coöperatieve spel voor bedacht).
Sterke tweespelerspellen, maar toch ook aardig speelbaar met meer, als je daar tips rond hebt, dan mag je die zeker laten weten. Of omgekeerd natuurlijk, als je daar suggesties wilt, ik heb vaak wel een uurtje!