Velen onder ons kennen het wel, of je nu enkel speler of ook verzamelaar bent. Als iemand jou om raad vraagt (iets in de aard van “ken jij nog een leuk spel?” of “ik zoek een familiespelletje als cadeau“), dan rolt er onmiddellijk een ellenlange lijst uit. “Stop, stop… genoeg!” is zelfs vaak het enige dat de spraakwaterval kan doen stoppen. En als je voor de kast (of voor de spellenmuur in de Spelfanaat) staat en iemand vraagt “wat spelen we?“, dan sta je daar vaak met je mond vol tanden. “Dit… of dit… en dat is ook leuk. Ooh, dat is ook al een eeuwigheid geleden. En die, die is niet heel gekend, maar echt goed. En die natuurlijk, een klassieker!” Maar kiezen, neen, dat wordt moeilijk.

Ook op spelavonden is het vaak moeilijk kiezen. Dat merken we bijvoorbeeld op Facebook. Het is niet omdat iemand een spel voorstelt of vraagt, dat het ook gespeeld wordt. Er is gewoon te veel leuks om te spelen. Bovendien komt er een gigantische hoeveelheid nieuwe spellen uit, elk jaar opnieuw. Cult of the new, die moet je dus allemaal snel uitproberen.

Daardoor blijven de gouwe ouwe vaak in de kast. Je wil ze wel spelen, heel graag zelfs, en je kan je nog al die leuke spelmomenten herinneren: de verschillende strategieën, de supercombo’s, de killermoves… Je wou ze per se in je verzameling, je zou ze nooit verkopen, voor geen geld ter wereld. En toch staan ze stof te vangen, weken, maanden, jaren.

Om dat tegen te gaan, organiseren spelverenigingen vaak thema-avonden. Wij zijn natuurlijk niet anders. De oudjes blijven immers leuk en nieuwe of jonge spelers kennen ze misschien nog niet. Op Facebook vroegen we een tijdje geleden naar jullie favoriete spellen, tofste mechanismen, lievelingsauteurs en tot de verbeelding sprekende thema’s. Met die resultaten gaan we nu aan de slag (jaja, geduld, tuurlijk doen we daar iets mee).

De vaste waarden

Mensen kicken op prijzen, ook in de spellenwereld, denk maar aan de vele prijzen (zoals Spiel des Jahres, As d’Or, Gouden Ludo en de Golden Geek Awards). Mensen kicken ook op lijstjes, ook in de spellenwereld. De enige muzieklijstjes die ik volg zijn de Tijdloze Honderd, de Album 500 en de Zwaarste lijst. In de spellenwereld doe ik er zelfs helemaal niet aan mee, daarvoor is mijn spellensmaak iets te afwijkend. Misschien verklaren al die verschillende smaken van al die verschillende spelers net het grote succes van en jullie sterke voorkeur voor klassiekers, de evergreens van de spellenwereld.

Op zaterdag 23 juni 2018 organiseren we een thema-avond waar we de grote klassiekers willen promoten. Niets is verplicht natuurlijk, maar het lijkt ons zeker leuk om ook eens de oudjes van de spellenwereld te promoten. Omdat we ergens een lijn moeten trekken, willen we spellen van minstens 10 jaar oud op tafel brengen. Daarmee beperken we niet eens zo heel veel, zoals je dra zal merken. 10 jaar oud wil zeggen, ten laatste in 2008 uitgebracht en dat zijn er echt wel heel wat. Maar zelfs al moesten we de grens op 18 jaar, “volwassen worden”, leggen, dan nog zou er keuze te over zijn.

Voor velen onder ons begon de hobby met (toen nog, Kolonisten van) Catan (1995) of Carcassonne (2000). 2000 geldt vaak als mijlpaal voor de nieuwe generatie spellen. Alles voor 2000 is voor vele spelers dan ook de prehistorie, toen we nog met zijn allen in het duister tastten, al is niets minder waar. In de jaren ’90 zijn er al pareltjes uitgebracht die de tand des tijds hebben doorstaan, denk maar aan El Grande (1995), Eufraat & Tigris (1997), Ra (1999), Tikal en Torres (beide 1999) en twee fantastische kaartspelletjes van 1997, For Sale en Bohnanza. Elk spel uit dit lijstje mag bij mij zeker en vast op tafel komen, ik schuif graag aan. Ook de klassieker van Fantasy Flight Games, Twilight Imperium (1997), werd meer dan 20 jaar geleden op de markt gebracht en werd vorig jaar, in de vierde editie verder geperfectioneerd. De klepper 1830, zowat de maatstaf voor latere 18xx-spellen, werd zelfs meer dan 30 jaar geleden gepresenteerd (1986), naar Treshams eerste ontwerp, 1829, ondertussen al meer dan 40 jaar oud (1974).

Maar zoals reeds gezegd, in 2000 begon de grote doorbraak. Naast Carcassonne bracht 2000 nog meer moois: Vorsten van Florence, Taj Mahal, Java, Machiavelli en het fantastische racespelletje Cartagena. In 2001 kwam een van mijn persoonlijke favorieten, San Marco, uit met het leuke “I split, you choose“-mechanisme, maar ook Hoogspanning zag het levenslicht. 2002 bracht een van de grootste toppers aller tijden, Puerto Rico, dat jarenlang op Boardgamegeek op nummer één stond. En daarmee was de spellenwereld voorgoed vertrokken, met familie- en expertspellen. Een heel selectief (en persoonlijk gekleurd) overzicht van klassiekers:

2004: Ticket to Ride (USA), Goa, Sint-Petersburg en Genius
2005: Caylus
2006: Imperial, De kathedraal, Thurn & Taxis
2007: Agricola (de lancering van Uwe Rosenberg), Brass, Race for the Galaxy, Galaxy Trucker, Kingsburg, Wikinger, Notre Dame en Im Jahre des Drachen (de lancering van Stefan Feld)
2008: Dominion (de start van het deckbuilden), Pandemie (de opkomst van de coöperatieve spellen), Stenen Tijdperk (worker placement voor het grote publiek).

Je kan dus best meer dan één spelavond vullen met deze klassiekers. Als die cult of the new niet zo knaagde, zou je misschien een veel kleinere spellenkast hebben… en minder keuzestress… en een hogere H-index.

Ach, wat maakt het uit. Maar op 23 juni halen wij de oudjes van onder het stof.

Samen sterk

Zoals ik net zei, zette Pandemie exact 10 jaar geleden de spellenwereld op zijn kop. Natuurlijk speelden we daarvoor ook al coöperatieve spellen. Als kind speelden we al Heroquest en later Dungeons & Dragons. Veel kinderspellen van Haba zijn trouwens ook coöperatief. Maar Pandemie bracht een kentering. Coöperatieve spellen traden uit hun nichemarkt en trokken een groot publiek. Pandemie zorgde dat ook families en occasionele spelers samen tegen het spel ten strijde trokken. Een gezellige babbel, overleg tijdens het spel en samen winnen of verliezen, het was in 2008 de magische cocktail voor succes.

Coöperatieve spellen heb je in alle maten en kleuren, in alle vormen en gewichten. Beenhard of met de vingers in de neus, onverbiddelijk of juist vergevend. Sommige werken met een spelleider, een soort dungeon master, andere hebben een uitgekiend spelmechanisme, waarbij je volledig tegen het spel speelt. Dat alles wordt gekruid met een speciale twist: een verrader, een tikkende klok, wisselende informatie…

Momenteel is Gloomhaven ongetwijfeld de onbetwiste nummer één van coöperatieve spellen (en volgens Boardgamegeek zelfs de onbetwiste nummer één tout court). Ameritrashers hebben vast meerdere partijtjes Arkham Horror, Eldritch Horror of Descent gespeeld. Zombiefans kunnen hun hartje ophalen met Dark, Darker, Darkest, Zombicide en Ghost Stories. Samen ten strijde trekken kan je in Shadows over Camelot of de recente hit This War of Mine. Families halen tegenwoordig hun hartje op met de Legenden van Andor, Pandemie (Legacy), Flash Point en Verboden Eiland. Zelf hou ik enorm van escape rooms (Unlock, Escape Room: The Game en EXIT), het geweldige (en frustrerende) FUSE en, zoals velen ondertussen ook al wel weten, misschien nog het meeste van Living Card Games.

Ook op reis kan je je samen optimaal vermaken. Er zijn immers fijne en verfijnde coöperatieve spellen in een kleine doos, zoals Hanabi, The Game (Extreme) en The Grizzled. Ook The Ravens of Thri Sahashri is een coöperatief kuitenbijtertje voor twee.

Kortom, elk spelersaantal (zeker ook solo), elk mechanisme (deckbuilding, worker placement, action selection etc.) en elk thema kent momenteel meerdere coöperatieve spellen. Voor elk wat wils dus en wij brengen ze graag (allemaal?) op tafel op zaterdag 7 juli 2018.

Een thema-avond per maand dus. Voor augustus is dat dan een 18xx-themadag op 18 augustus, al denk (en vrees) ik dat dat niet voor elk wat wils zal zijn.